ရခုိင္စာပီကုိ စိစစ္ေရးမလုိ ေအာင္စီစဥ္ အစုိးရ သတ္မွတ္ ထားေရ အမ်ဳိးအစား(၆) မ်ဳိးထဲ မာရခုိင္စာပီ အက်ဳံး၀င္

ခုိင္ရုိးမ(နယူးေဒလီ )             ။ေမာင္ဘီလူး    Date …….. 21/ 4/ 2011                                   

   

            ျမန္မာႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ရီးစနစ္သစ္နန္႔ ထြက္ေပၚလာေရ စာပီစိစစ္ရီးဌာန အတြင္း  မူ၀ါဒ တခ်ဳိ႕ကုိ ေလွ်ာလုိက္ပနာ  အႏုပညာ ၊သုတရသ ၊အားကစား၊ က်န္းမာရီး၊ ကေလး၊ ဂမၢီရစေရ အမ်ိဳးအစား (၆) မ်ဳိးကုိ စာပီစိစစ္ရီး သုိ႔ မူၾကမ္းၾကိဴတင္ပုိစရာ မလုိဘဲ တုိက္ရုိက္တည္းျဖတ္ ထုတ္၀ီႏုိင္ငံေရလုိ႔သိရပါေရ။

ရခုိင္ျပည္နယ္  အတြင္းထုတ္၀ီနီေရ ရခုိင္မ၈ၢဇင္း စာေစာင္တိကုိ လက္ရွိထုန္ျပန္ထားေရ အမ်ဳိးအစား(၆) ခုထဲမာ အက်ဳံး၀င္ႏုိင္ေၾကာင္းသုိ႔ေသာ္လဲ  ရခုိင္စာပီိကိစၥကုိ စိစစ္ေရးက ကင္းလြတ္ခြင့္ မရနုိင္သိမ့္ေၾကာင္း ရခုိင္စာပီ အသုိင္း၀ုိင္း ပါးက သိရပါေရ။

" ယင္းသတင္းေတာထြက္နီပါယာ၊ က်ေနာ္ရုိလဲ စုိင္းစားနီကတ္ပါေရ၊ ရခုိင္ျပည္က ထုတ္၀ီေရ စာေစာင္တိ ကုိ စာပီစိစစ္ရီးသုိ႔ တင္စရာမလုိဘဲ ထုတ္၀ီႏုိင္ဖုိ႔လားဆုိစာပါ၊ စာပီစိစစ္ရီးမာ ပယ္ပစ္ေတ ရခုိင္စာမူတိလဲ အမ်ားႀကီးပါ။   အခုျမန္မာႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ရီး စနစ္သစ္မာ ေတာဇာပုိင္လာမယ္မသိ ၊ သူရုိေျပာေရအတုိင္း ျဖစ္္လာဖုိလား ဆုိစာကုိ" လုိ႔ အမည္မေဖာ္လုိေရ ရခုိင္စာရီြံးဆရာတေယာက္က ရခုိင္ရိုးမကုိေျပာခပါေရ။

ရခုိင္ျပည္နယ္  ၿမိ႔နယ္တုိင္းလုိ္လုိ မာ မ၈ၢဇင္းစာေစာင္တိထုတ္၀ီမႈတိရွိေကလဲ စာပီစိစစ္ရီးက မၾကာခဏ အျဖတ္ခံရေရ စာမူတိလဲ ရွိေရလုိ႔သိရပါေရ။

"မ၈ၢဇင္းစာေစာင္တိကေတာ ၿမိဳနယ္တုိင္းမာ ထုတ္၀ီကတ္ပါေရ၊ ၇ခုိင္ဗမာအရီးအသားနန္႔ပါ၊ တင္ျပမႈပုိင္းမာေတာ့ မဆု္ိးလုိ႔ဆုိႏုိင္ပါေရ ။ ေယဒါလဲ ႏုိင္ငံရီးနန္႔လ ဆက္ႏြယ္ေရဘ စာမူတိကုိဆုိေက ဆင္ဆာ အျဖတ္ခံရပါေရ။ ဆိုလုိစြာ  လြတ္လပ္စာ တင္ျပခြင့္မရွိသိမ့္လုိပါ၊"လုိ သုူက ဆက္ေျပာပါေရ။

လြန္ခေရ၂၀၁၀ ခုႏွစ္က စစ္ေတြၿမိဳမာ ရခုိင္ဂ်ာနယ္တေစာင္ထုတ္၀ီရန္ ႀကိ္ဳစားခေကလဲ ထုတ္၀ီခြင့္မရလုိ္႔နီးစပ္ေတ အသုိင္း၀ုိင္းကဆိုပါေရ။

အစုိးရသစ္က သတ္မွတ္ထားေရ အမ်ဳိးအစား(၆) မ်ဳိးေရစာပီစိစစ္ေရးဌာန သုိ႔ ႀကိဳတင္စိစစ္ခံစရာမလုိေရ ပုိင္ အေခ်ာသတ္ၿပီးခါမွ ဌာနသုိ႔တင္ျပရဖုိလုိ္သိရပါေရ။

"တင္းက်ပ္နီေရပုံႏွိပ္ထုတ္၀ီေရးမူတိကုိ ေလွ်ာလုိက္စာပါ"လုိ႔ ျပန္ၾကာူးေရး၀န္ႀကီးဌာန ၀န္ႀကီး ျပန္ၾကားေရးနန္႔ ျပည္သူ႕ဆက္ဆံေရးဦးစီးဌာန ဒုတိယညြန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ စာပီစိ္စစ္ရီးနန္႔ မွတ္ပုံတင္ဌာန တာ၀န္ခံ ဦးတင့္ေဆြက ျပည္တြင္းထုတ္ ၈်ာနယ္တေစာင္ကုိ ေျပာၾကားခပါေရ။

ရခုိင္စာပီ အသုိင္း၀ုိင္းကမူ Free Press ျဖစ္လာဖုိ႔ကုိ ေမွ်ာ္လင့္ေရပုိင္ ၿကိဳးစားလားဖုိလိုလဲစာပီအသုိင္း၀ုိင္းက လာေရ သတင္းအရသိရပါေရ

သမုိင္းသိမွ ဇာတိသိဖုိ႔

အျမင္မဖုိ႔

သူတခ်ဳိ႕က----

လင္းႏုိ႔ခ်ီးစုိ႔နံ

သမုိင္းေဟာင္း အက်န္ကုိ

ျပန္လွန္ဇာ အတြက္

ယက္ေဖာ္နီကတ္ေလ--၊

ဆု္ိလတ္ပါေရ--။

မယက္ေက ၊ ယက္ရဖို႔

ကုိယ့္ဖက္မသိ

သူ႔ဖက္မျမင္

ဘ၀င္တစ္ေတာင္ေလာက္

ခုန္မေျမာက္ေတ အသိနန္႔

မဟိေကလဲ ဟိကြန္ေဆာင္

စၾကာ၀ဠာ ေမာင္ရုိ႕၊

ေတာင္ဖက္က ေမ်ာက္ရြီ

အစီအရီြတန္း

သမုိင္းလမ္းကုိထြင္

စပါးသွ်င္ကုိ ေမ်ာက္ႏွင္

အကြက္ဆင္စြာ ကုိ သူမသိ----။

အကုိ ဗလိ

ဗလိဆုိစြာ

ရွိဆုိင္မလား

ေဘးတုိက္လား

ေဂါင္းကားမဟိ

ကုိဗလိ

ဇာတိသိဖုိ႔

သမုိင္းအသိလုိပါေရ…။

                                      သွ်င္အုန္း

“TheForgottenKingdomofArakan”History

                                                   “TheForgottenKingdomofArakan”History

                                                               Ancient geography and recent archaeology:

                                                 Dhanyawadi, Vesali and Mrauk-u.

                                                               Bob Hudson

                                  ArchaeologyDepartment,UniversityofSydney, Australia.

                                   “TheForgottenKingdomofArakan”History Workshop.

                                    Chulalongkorn University, Bangkok, November 2005.

Recent archaeological excavations and surveys at the old Arakanese sites of Dhanyawadi, Vesali and Mrauk-u raise new issues about each. It appears that Dhanyawadi is not the eccentric shape portrayed in early archaeological plans, but an oval site with some notable similarities to the walled Pyu sites of Upper Myanmar. Vesali shares one of these characteristics, an inward- curving brick gate. A radiocarbon date, the first for Vesali, intriguingly places another city gate in the 13th century AD. A review of the huge earth banks that surround Mrauk-u suggests that the popular notion that these were defensive may be a romanticised interpretation of what was essentially a water management system.

Location.

The early polities of Arakan were located in the valleys of the Kaladan and Lemro Rivers. While some traditional accounts locate early settlements, “royal capitals”, as far north as the Kyaukpandaung plateau (Tun Shwe Khine 1992: 20-21) the available evidence points to the alluvial lowlands. Satellite imagery (Figure 1) shows how restricted the area available for irrigated rice agriculture was. The old settlements occupy a strip of land that is only between 15 and 35 kilometres wide, and perhaps 60 kilometres from north to south. To the north, west and east are hills, and to the south the combined deltas of the two rivers meet the sea.

ရခုိင္စာ အရြီးအသား ျပႆနာ

ဂနိရခုိင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ ဟိကတ္ေတ ၿမိဳ႕နယ္အင္တန္မ်ားမ်ားနန္႕ အသင္းအဖြဲ႕တိ တစ္ခ်ိဳ႕မဂၢဇင္းထုတ္လုပ္လာႏိုင္ကတ္ပါဗ်ာလ္။ ပုဂၢလိကအျဖစ္ ရခုိင္သားႀကီးစာေပကလဲ စာအုပ္စာတမ္းတိ ထုတ္နိန္ရံုမက မေျပာခင္မွာပင္ မဂၢဇင္းတစ္အုပ္ကို ထုတ္ဖို႕ဆိုစြာ သိရပါ ေရ။ ၀မ္းေျမာက္စရာတိပါ။

သမိုင္းဆိုင္ရာ ယိုဥ္ေက်းမႈနန္႕ ရိုးဓေလ့ဆိုင္ရာ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ေဆာင္းပါးတိကို မကန္မကန္္ဖတ္ရႈေလ့လာရပါေရ။ အေၾကာင္းအရာတိ စံုလင္လာေရပိုင္ စာဖတ္သူတိၾကားမွာ ထိတြိခံစားမႈတိလဲ စူးရွလာကတ္ေတ။ ျမင္ကြင္းက်ယ္ျပန္လာေရ။ ေတြးစရာ၊ ဆင္ျခင္စရာတိိကိုလဲ ႏႈိးခတ္လာေရ။ စာပီတစ္ရပ္မွာ ေဆာင္းပါး၊ စာတန္းနန္႕ခ်ည္း မျပည့္စံုပါ။ ကဗ်ာ၊ ၀တၳဳ၊ ရသစာတန္း စေရ ရသစာပီပါ သူ႕နီအထားနန္႕သူ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ရပ္တည္နီဖို႕ပါ လိုအပ္ပါေရ။ ဇာျဖစ္လို႕လဲဆိုေက၊ ေဒရသစာပီတိေရ ေခတ္ၿပိဳင္ခံစားမႈကို အရိပ္ထိုးျပလို႕ ျဖစ္ပါေေရ။ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးပိုင္ စာပီယိုဥ္ေက်းမႈကို တန္းဖို႕ျဖတ္ကတ္စြာမွာ ေဒရသစာပီတိေရ တခန္းတနား ပါ၀င္ပါေရ။


ေဒပိုင္ တခန္းတနား ဟိေရရသစာပီဆိုင္ရာ ကၽြန္ရို႕ရခိုင္စာ အရြီးအသားေရ တနိထက္ တနိ ဖြဲ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မလာဘဲ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့နီေရ အေသွ်သူငယ္ပိုင္ ၀မ္းပူနံကားနန္႕ အားနည္းခ်က္တိဟိနီစြာ တြိနီရပါေရ။ ေဒအားနည္းခ်က္တိကို ကုသဖို႕လြန္ခေရ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္တိကထဲက ႀကိဳးပမ္းလာကတ္တယ္လို႕ ဆရာေမာင္ဗသိန္းတင္ျပေရ "ရခိုင္စာ အရီးအ သား ျပႆနာ"ေဆာင္းပါးထဲမွာ ဆိုထားပါေရ။ တြက္ၾကည့္ေလ ႏွစ္ေပါင္း(၄၅)ႏွစ္ ေလာက္ပါဗ်ာယ္။ မ်ဳိးဆက္သစ္တစ္ဆက္(New Generation)မကပါ။ ကာလမနည္းပါ။ အကၽြန္ရို႕က ၁၉၆၀ ေက်ာ္ႏွစ္ထဲမွာမွ ေဒျပႆနာနန္႕ စတိတြိလာကတ္ပါေရ။ ေအခ်င့္ေတာင္ အႏွစ္သံုးဆယ္ေက်ာ္ပါဗ်ာယ္။ One Generation ဟိပါဗ်ာယ္။ ရွိအႏွစ္သံုးဆယ္လံုးလံုး "ရခိုင္ စာ အရီးအသား ျပႆနာ" ေရ "ျပႆနာ"ဆုိစြာက လြဲဗ်ာယ္ တစ္ခုမွလဲ ထူးျခားမလာပါ။
ထူးျခားလာေရ အခ်က္တစ္ခ်က္က ၁၉၈၀ ခုႏွစ္ပတ္၀န္းက်င္ကနီဗ်ာယ္ ၁၉၉၅ခုိ" ရခိုင္စာ အရီးအသားျပသနာ လႈပ္ရွားမႈ"ကြင္းဆက္ျပတ္နီခရပါေရ။ အဓိကက စာအုပ္စာတမ္း ထုတ္၀ီမႈ အဆက္ျပတ္လို႕ပါ။ ခုစာအုပ္စာတမ္းတိ ထုတ္၀ီလာကတ္ရလို႕ ေဒ"ျပႆနာ" သမိုင္း ပီးတာ၀န္ တစ္ရပ္အနီနန္႕ ျပန္လည္ေပၚထြက္လာရစြာ ျဖစ္ပါေရ။ ကာလအခိုက္ အတန္႕တစ္ခုမွာ "လႈပ္ရွားမႈ အစဥ္ျပတ္ခရစြာ" နန္႕ "ရခုိင္တစ္မ်ိဳးသားလံုး လက္ခံႏိုင္ေရ" စံဘာသာစကား(Standard Language) တစ္ရပ္မဟိသီး " ဆိုေရ အားနည္းခ်က္တိီေၾကာင့္ ေဒနိ " ျပႆနာ" က ဆီးမမီ၀ါးမမီနန္႕ ေရာဂါျပန္ထလာပါေရ။